Kugcine ukubuyekezwa ngoMashi 7, 2025 ngu Izinja Vets
Ake ucabange ngalokhu: Ujikijela inja yakho ibhola ngemva kwegceke, ilanga likhipha umkhovu etsheni, lapho ubona okuthile okungajabulisi—amagundane amancane amnyama asakazeke eduze kwendawo yokumba umdlwane wakho oyintandokazi. Isisu sakho siyehla njengoba umbuzo ufika engqondweni yakho: Ingabe inja yami ingathola i-hantavirus kulokhu? Iwuhlobo lokukhathazeka olukunyonyobelayo, ikakhulukazi uma uke wezwa nge-hantavirus ezindabeni noma wazi ukuthi iyingozi kubantu. Kodwa kuthiwani ngabangane bethu abanemilenze emine? Ingabe nabo basengozini?
Kulesi sihloko, sizongena sijule ekutheni izinja zingayithola yini i-hantavirus, ukuthi zingavezwa kanjani, nokuthi yini ongayenza ukuze ugcine umngane wakho onoboya ephephile.
Njengomnikazi wezinja, impilo yesilwane sakho esifuywayo ihamba phambili. I-Hantavirus ingase izwakale njengosongo olukude, kodwa njengoba amagundane ezulazula emagcekeni angemuva, amagalaji, ngisho nasezindlini, kufanelekile ukuqonda ukuthi izithinta kanjani izinja—nokuthi zisho ukuthini kuwe. Ake sihlole amaqiniso, sisuse ezinye izinganekwane, futhi sikuhlomise ngolwazi lokuvikela umdlwane wakho.
Iyini i-Hantavirus?
I-Hantavirus ayilona nje igciwane elilodwa—iwumndeni wamagciwane athwalwa ikakhulukazi amagundane njengamagundane enyamazane, amagundane akotini, namagundane elayisi, kuye ngokuthi uhlala kuphi. E-United States, igundane lezinyamazane liyimbangela eyinhloko. Laba bahlaseli bakhipha leli gciwane endle, emchameni nasematheni. Lapho lezo zinto zoma futhi ziphazamiseka—njengokungathi, ngokushanela ishede elinothuli noma ngokuzulazula egcekeni eligcwele amagundane—leli gciwane lingase libe nomoya. Uma umuntu ewuphefumula, angase abe ne-Hantavirus Pulmonary Syndrome (HPS), ukugula okungajwayelekile kodwa okubi kakhulu.
I-HPS iqala ngokunyenya, inomkhuhlane, ukugodola, nobuhlungu bemisipha, cishe njengomkhuhlane. Kepha bese inyuka ngokushesha—amaphaphu agcwala uketshezi, ukuphefumula kuba umshikashika, futhi ezimweni ezicishe zibe ngu-40%, kuyabulala. Izinto ezesabekayo, akunjalo? Ngokujabulisayo, ayisakazeki isuka kumuntu iye komunye, kuphela ngalolo xhumano lwegundane eliqondile. Ukuze uthole okwengeziwe ngokuthi i-hantavirus iwudala kanjani umonakalo kubantu, bheka Amasevisi Okulawula Nokuvimbela Izifo (CDC).
Kodwa nansi i-kicker: kuyilapho i-hantavirus iyinto enkulu kithi, izinja zibonakala zinendaba ehlukile. Ake sikukhiphe lokho ngokulandelayo.
Ingabe Izinja Zingathola I-Hantavirus?
Ngakho-ke, ingabe izinja zingayithola i-hantavirus? Impendulo emfushane inguyebo—kodwa akukhona ngempela lokho ongase ukucabange. Izinja can bachayeke ku-hantavirus uma behogela ubulongwe bamagundane obuthelelekile noma behlangana negundane elingcolile. Nokho, amathuba okuthi empeleni bagule ngenxa yawo mancane kakhulu. Ngokungafani nabantu, izinja zibonakala zinokumelana ngokwemvelo naleli gciwane. Ochwepheshe bezilwane bathi nakuba ukuchayeka kwenzeka, amacala aqinisekisiwe ezinja ezithola izifo ze-hantavirus ayivelakancane kakhulu.
Kungani kunomehluko? Ososayensi abaqiniseki ngokuphelele, kodwa kubonakala sengathi amasosha omzimba ezinja aphatha leli gciwane ngendlela eyethu engalenzi ngayo. Izifundo nemibiko yezilwane—njengaleyo ongayithola kumasayithi afana nalawa I-PetCloud-phakamisa ukuthi ngisho nalapho izinja zihlangabezana ne-hantavirus, ngokuvamile azibonisi izimpawu noma zihlupheke ngendlela enzima yokuphefumula eyenziwa abantu. Lezo yizindaba eziqinisekisayo kubanikazi bezilwane ezifuywayo abagqolozele inqwaba esolisayo yamagundane egcekeni.
Noma kunjalo, okungavamile akusho ukuthi akunakwenzeka. Ngokombono, inja ingase itheleleke ngaphansi kwezimo ezimbi kakhulu—njengokuchayeka kaningi ezintweni ezingcolile. Futhi noma ngabe ingane yakho ingaguli, kunenye i-engeli okufanele icatshangelwe: ingathwala iminonjana yegciwane ikubuyisele kuwe. Okuningi ngalokho kamuva.
Izinja Zichayeka Kanjani Ku-Hantavirus?
Izinja zinochuku ngokwemvelo. Bathanda ukuhogela, ukumba, nokujaha noma yini enyakazayo—ikakhulukazi amagundane. Lelo lukuluku lokwazi yilo elibabeka engcupheni yokuchayeka nge-hantavirus. Ngeso lengqondo inja yakho, asiyibize ngoBella, igxuma otshanini futhi ikhubeka esidlekeni samagundane ezinyamazane. Angase aqhwaqe ubulongwe, ahogele inhlabathi egcwele umchamo, noma abambe igundane aliwise ezinyaweni zakho njengomzingeli omncane ozidlayo. Ngasinye salezo zikhathi siyithuba lakhe lokuxhumana ne-hantavirus.
Lapho inja yakho ilele khona nakho kubalulekile. Izindawo zasemaphandleni, izindawo ezinamahlathi, nezindawo ezinamagundane amaningi—njengezingobo noma amashede amadala—kuyizindawo zokuchayeka. Kodwa ungacabangi ukuthi ama-pup asedolobheni awasekho. Amagundane namagundane anyonyobela emagcekeni asemadolobheni, emagalaji, nasezindlini ezingaphansi ngaso sonke isikhathi, eshiya amakhadi awo okushaya ucingo angcolile. Uma u-Bella ezulazula endaweni lapho amagundane ekade ekhona, usendaweni yokuchayeka.
Nansi inguquko yempilo yangempela: Ngake ngazi insizwa oLab, Rusty, ethanda ukuxosha izingwejeje egcekeni lazo elinezinkuni. Ngolunye usuku, uRusty waletha igundane elifile ngaphakathi, umsila utshikizisa sengathi uwine umklomelo. Umngane wami waxakeka, ecabanga nge-hantavirus. Ngenkathi uRusty wayelungile, kwakuyikholi lokuvuka mayelana nokuthi izinja zingawela kalula kanjani ezimweni eziyingozi.
Izimpawu ze-Hantavirus Ezinjeni
Manje, ake sikhulume ngezimpawu—noma kunalokho, ukuntuleka kwazo. Enye yezinto eziduduza kakhulu nge-hantavirus ezinjeni ukuthi cishe azibonisi izimpawu zokugula. Ngokungafani nabantu, abangahlala esibhedlela nge-HPS, izinja zibonakala zilehlisa igciwane. Imithombo yezilwane, okuhlanganisa nemininingwane evela Ukuhambahamba, phawula ukuthi ezimweni ezimbalwa lapho izimpawu zingase zivele khona, azicacile—cabanga ukukhathala, ukulangazelela ukudla, noma mhlawumbe inkinga ethile yokuphefumula.
Kodwa nakhu okubambekayo: lezo zimpawu azifani ne-hantavirus. Bangase basho noma yini kusukela ku-tummy bug kuya osukwini olubandayo okwenza umdlwane wakho uvilaphe. Ngaphandle kokuhlolwa okuqondile—odokotela bezilwane abangavamile ukukwenzela i-hantavirus ezinjeni njengoba ingavamile kakhulu—kunzima ukuyicindezela. Ezikhathini eziningi, uma inja yakho iseduze namagundane futhi iqala ukwenza okuthile, cishe kungenye into ngokuphelele.
Noma kunjalo, uma inja yakho ibimba endaweni enegundane elisindayo futhi kungazelelwe ibonakale ingaphansi kwesimo sezulu, ungayisusi. Ucingo olusheshayo oluya kudokotela wakho wezilwane lungakhipha izinkinga ezinkulu, i-hantavirus noma cha. Kuphephe kangcono kunokuzisola, akunjalo?
Ingabe Izinja Zingadlulisela I-Hantavirus Kubantu?
Lapha kulapho izinto ziba nzima khona—futhi ziyancipha kancane kancane. Cha, izinja azikwazi ukudlulisela i-hantavirus kubantu ngokuqondile. Ngeke uyibambe ekuqabuleni okunganaki noma ekugoneni kusofa. Igciwane alisebenzi ngaleyo ndlela—alifani nomkhuhlane noma umkhuhlane oweqa phakathi kwezinto eziphilayo. I-Hantavirus idinga leso sixhumanisi phakathi kwegundane kuya kumuntu, ngokuvamile ngokuhogela uthuli olungcolile.
Kodwa kukhona i-twist: izinja can dlala indima ngokungaqondile. Uma uBella egqekeza eshede eligcwele amagundane futhi elandela indle endlini yakho yokuphumula ngezidladla noma ngoboya, ungase uvuse lolo thuli kamuva bese uluphefumula. Akuyona inja ekunikeza igciwane—kusengamagundane—kodwa uyinkonzo yokulethwa engazi. Kungakho inhlanzeko ibalulekile. Ukwesula kahle kwezidladla ngemva kohambo lwangaphandle nokugcina ikhaya lakho lingenazo amagundane kunganciphisa leyo ngozi icishe ibe ziro.
Ungayivikela Kanjani Inja Yakho Ku-Hantavirus
Izindaba ezinhle? Ukuvikela inja yakho ku-hantavirus kulula kakhulu—futhi kuphinda kabili njengesivikelo sakho. Njengoba ingozi ezinjeni iphansi noma kunjalo, lezi zinyathelo zimayelana nokuthula kwengqondo kanye nokugcina amagundane kude. Nakhu ongakwenza:
- Hlanza igceke lakho. Izinqwaba zokhuni, ibhulashi, noma imfucumfucu yizibuthe ezinamagundane. Zisuse, futhi unamagundane ambalwa okufanele ukhathazeke ngawo.
- Gcina ikhaya lakho. Bheka izikhala ezicabheni, emafasiteleni, noma ezindongeni lapho amagundane engase angene khona. I-caulk encane noma i-steel wool ihamba ibanga elide.
- Khawulela ukuzulazula. Uma uhlala eduze kwezinkuni noma amasimu, gcina inja yakho ibambelele ezindaweni ezinzima zamagundane. Ukujaha okuncane, ukuchayeka kancane.
- Geza. Ngemva kokudlala ngaphandle, geza izidladla zakho ngokushesha noma wesule—ikakhulukazi uma kade bemba noma behogela.
- Hlala phezulu kwezempilo. Ukuvakashela udokotela wezilwane njalo nemithi yokugoma ngeke kuvimbe i-hantavirus, kodwa igcina inja yakho iqinile ngokumelene nezinye izinsongo.
Thatha umngane wami noRusty, isibonelo. Ngemuva kwesigameko samagundane, waqala ukugunda izingxenye ezikhule kakhulu zegceke lakhe futhi wabeka izicupho egaraji. Ukugqwala kusajaha izingwejeje, kodwa ithrafikhi yamagundane yehla—kanye nokukhathazeka.
Imibuzo evame ukubuzwa (FAQs)
Unemibuzo engapheli mayelana ne-hantavirus nezinja? Awuwedwa. Nansi i-FAQ emihlanu yokucacisa izinto:
1. Ingabe izinja zingayithola i-hantavirus?
Yebo, ngokobuchwepheshe, kodwa kuyivelakancane kakhulu. Izinja zingavezwa ngokuthintana namagundane, kodwa cishe aziguli noma zibonise izimpawu.
2. Yiziphi izimpawu ze-hantavirus ezinjeni?
Ezimweni ezingavamile ziyavela, zibheke ukukhathala, ukungakuthandi ukudla, noma izinkinga zokuphefumula kancane. Lezi azivamile futhi zingasho okunye, ngakho bheka udokotela wezilwane.
3. Ingabe izinja zingadlulisela i-hantavirus kubantu?
Hhayi ngokuqondile, cha. Abakwazi ukukudlulisa ngokuthintana, kodwa bangase balethe indle engcolile ekhaya ngoboya noma ngezidladla zabo.
4. Ngingayivikela kanjani inja yami ku-hantavirus?
Gcina igceke lakho nasekhaya kungenayo amagundane, khawulela ukuchayeka ezindaweni zasendle, futhi uhlanze inja yakho ngemva kwesikhathi sangaphandle. Izinyathelo ezilula zenza umehluko omkhulu.
5. Yini okufanele ngiyenze uma ngicabanga ukuthi inja yami idaluliwe?
Uma behlala eduze kwamagundane futhi bebonakala bekhathele-bakhathele, bengadli-shayela udokotela wakho wezilwane. Cishe akuyona i-hantavirus, kodwa kuwukuhlakanipha ukuhlola kabili.
Isiphetho
I-Hantavirus ingase izwakale njengephupho elibi lapho uqala ukuzwa ngayo, kodwa ezinjeni, iwukuhleba kunokubhonga. Yebo, banganqamula izindlela naleli gciwane ngokusebenzisa ukuhogela okunelukuluku noma ukugijima kwamagundane, kodwa amathuba okuthi bagule mancane. Kithina bantu, ingozi ingokoqobo kodwa iyalawuleka—futhi akuzona izinja ezidlulayo. Bangase bakulandele, ngokuqinisekile, kodwa ngokunakekela okuncane, ungagcina leyo ngozi ikude.
Ngakho-ke, ngokuzayo lapho ubona lawo maconsi egcekeni, donsa umoya. Zihlomise ngomshanelo, umqondo ojwayelekile, kanye nalawa mathiphu, futhi uzogcina umdlwane wakho nomndeni wakho bephephile. Phela, ukuba umnikazi wezinja kumayelana nokujabulela ukuzulazula komsila namakhala amanzi—hhayi ukucindezela phezu kwezinto ezingavamile.
Okubhekwayo
- Centers for Disease Control and Prevention. (2024). i-hantavirus. Ibuyiselwe kusuka https://www.cdc.gov/hantavirus/index.html
- I-PetCloud. (2024). Ingabe Izinja Zingathola I-Hantavirus? Ibuyiselwe kusuka https://www.petcloud.com.au/blog/can-dogs-get-hantavirus
- Ukuhambahamba. (2021). Ingabe Izinja Zingathola I-Hantavirus? Ibuyiselwe kusuka https://wagwalking.com/wellness/can-dogs-get-hantavirus